Malign Melanom Tanımı, Risk Faktörleri, Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

 

Beyza Gülçin Eracun - Moleküler Biyoloji ve Genetik, - Haliç Üniversitesi

Malign melanom veya Malign Melanoma (MM) üç çeşit deri kanserinden biri ve en ölümcül olanıdır. Malign melanom kanseri kadınlarda akciğer kanserinden sonra en çok gözlemlenen kanser türüdür (Karasoy A. Ve arkadaşları (2004)). Erkeklerde ise görülme sıklığı her geçen gün artmaktadır (Karasoy A. Ve arkadaşları (2004)). Çoğunlukla (25-29) yaş aralığında gözlemlenir fakat ileriki yaşlarda da görülme olasılığı vardır. Peki dünyada her geçen gün görülme oranı artan bu kanser türü nasıl ve niçin oluşmaktadır ?

Şekil 1: Kanser

Cildin Epidermis bölümü, tırnaklar ve göz gibi vücudun pek çok bölümünde bulunan Melanosit hücreleri melanin pigmentini üreterek bulunduğu dokunun rengini kazanmasına yardımcı olur. Melanosit hücrelerinin genetik veya UV (ultraviyole) ışınları gibi çevresel nedenlerden dolayı zarar görmesiyle birlikte hızlıca ve kontrolsüzce çoğalması nedeniyle Malign Melanom meydana gelir.

Malign Melanom oluşuma riski artıran faktörler;

·       ·  UV, UVA ve UVB ışınlarına maruz kalmak

·        · Solaryum

·        · Vücutta çok fazla sayıda ben bulunması

·        · Vücutta Displastik Nevüs bulunması

·        · Vücutta büyük konjenital (doğumsal) melanositik nevüsün bulunması

·        · Açık ten rengine, renkli göze, açık saç rengine ve çillere sahip olmak

·         · Işık tedavisi (Fototerapi) görmek

·         · Çocukluk veya gençlik dönemlerinde güneş yanığı olmak

·         Metal veya kaynak işleriyle uğraşmak olarak sıralanabilir.

Ayrıca yazıma başladığımda belirttiğim nedenlerden dolayı yaş aralığı ve cinsiyet faktörlerinin riski arttırma konusundaki önemi de unutulmamalıdır. Aile içerisindeki yaşam tarzı benzerliği, birinci derece akrabasında Malign Melanom bulunan bir bireyin de bu kanser türüne yakalanma riskini arttıran nedenlerden biridir.

Metal veya kaynak işleriyle uğraşmak gözde Malign Melanom oluşma riskini büyük ölçüde arttırmaktadır. Fakat genellikle Malign Melanom oluşumunun nedeni güneşten gelen UV ışınlarına maruz kalmaktır.

Malign Melanom da dahil olmak üzere tüm cilt kanserlerinin oluşma riskini artıran bir diğer faktör, Kseroderma pigmentosum (XP) genetik bozukluğudur. XP otozomal resesif geçişli ve nadir görülen bir hastalıktır. Normal koşullarda DNA onarımında görevli sistemde oluşan hasar/hasarlar sonucunda meydana gelir.   XP genetik bozukluğu sonucunda cilt pigmentinde değişiklikler, neoplazi, fotosensivite ve erken yaşlanma belirtileri oluşabilir (Kılıç S.Ş. (2004)). XP hastalığı ve malign melanom ilişkisinde en önemli noktalardan biri; XP hastalarının UV ışığı nedeniyle DNA’ları üzerinde meydana gelen bozuklukların tamir edilememesidir. Bu nedenle UV ışınlarına (özellikle güneş ışığına) aşırı hassasiyet gösteren XP hastalarının Malign Melanom kanserine yakalanma riskleri artmaktadır.

 

Şekil 2:  Xeroderma pigmentosum (XP) genetik bozukluğu taşıyan birey (Kılıç S.Ş. (2004)).

Malign Melanom hastalığını anlattıktan sonra gelelim vücudun hangi bölümlerinde ortaya çıkabileceğine. Daha önce de belirttiğim gibi Melanosit hücreleri vücudun pek çok bölgesinde bulunur. Bu nedenle Malign Melanomun tırnaklarda, karaciğerde, gastrointestinal sistemde,  meninkslerde ve genellikle de cilt ile gözün retina kısmında oluşma ihtimali vardır.

Diğer kötü huylu kanser türleri gibi Malign melanom hücrelerinin de metastaz yapma yetenekleri bulunmaktadır. Malign melanom hücreleri meme, karaciğer, akciğer, beyin gibi diğer dokulara da metastaz yapabilir. Fakat genellikle lenf nodülleri ve deri altı dokularına metastaz yaptıkları gözlemlenmiştir.

Malign melanomun belirtilerine gelecek olursak, Vücutta var olan veya yeni oluşmuş benin;

·         Renginin ve boyutunun değişmesi,

·         Asimetrik yapıda olması,

·         Kanama meydana gelmesi,

·         Kaşıntı olması önemli belirtiler arasında yer almaktadır.

Belirtilerin olması durumunda kontrolünden sonra doktorun gerekli gördüğü durumlarda malign melanom teşhisi için biyopsi işlemi uygulanmaktadır. Uzman tarafından incelenmek için alınan parçanın patolojide incelenmesi sırasında; kesitin rengi, kanserin çoğalma kapasitesi, agresifliği ve tekrarlama riski incelenerek hastanın bulunduğu evre saptanır. Hastalığın 2. evresinden başlayarak ilaçlı beyin MR, ilaçlı tomografi ve PET-CT ile vücut taraması yapılır. 3. evresinden itibaren de ek testler uygulanır. Bu ek testler N-ras, C-kit veya BRAF örnek olarak verilebilir.

Tedavisinde ise multidisipliner bir yaklaşım sergilenmektedir. Fakat bu yaklaşımda en çok rol oynayanlar plastik cerrahlar ve diğer cerrahlardır (Karasoy A. Ve arkadaşları (2004)). Bunun nedeni tedavi yaklaşımlarında tümörleşmiş dokuların erken evrede alınarak diğer dokulara metastaz yapmasını önlemenin amaçlanmasıdır. Eğer hasta 1. evrede ise yalnızca tümör kesitinin bulunduğu bölge uygun işlemlerle alınır. Hasta 2. evrede ise tümör kesitinin bulunduğu bölge ile riskli lenf nodulları da alınmaktadır. 3. evrede ise 2. evrede yapılan işlemlere ek olarak mikrometastatik tümör risklerini ve hastalığın tekrarlanmasını önlemek için 1 yıl boyunca ağız yoluyla hedefe yönelik tabletler ve damar yoluyla da immünoterapi ilaçları hastaya uygulanır. Eğer hastalığın tekrar etme riski bulunuyorsa koruyucu radyoterapi yapılır. Son evre yani 4. evrede ise immünoterapiler ve BRAF testi pozitif olan hastalarda hedefe yönelik tedaviler uygulanmaktadır. Tedavi sürecinde uygulanan immünoterapiler T hücrelerinin kanserle savaşmalarına yardımcı olur.

Referanslar

1.      Karasoy A., Karşıdağ S., Tatıdede S., Uğurlu K., Özkaya Ö., Kuran İ., Baş L., Aksakal Ö. (2004). Malign Melanomda 13 Yılda 65 Hastadaki Deneyimimiz: Retrospektif Çalışma. Türk Plastik Rekonstrüktif Ve Estetik Cerrahi Dergisi 3(12) 153 - 157

https://dergipark.org.tr/tr/pub/turkplastsurg/issue/23198/247792#article_cite      

(Erişim Tarihi: 03.03.2022)

2.      Kılıç S.Ş. (2004). Kseroderma Pigmentozum. Güncel Pediatri 3(2) 137-139

https://dergipark.org.tr/tr/pub/pediatri/issue/51479/668415

 (Erişim Tarihi: 03.03.2022)

3.      Parlak A., Çayırlı M., Parlak N. ve Ekinci Ş. (2014). Melanoma Genel Bakış. Konuralp Tıp Dergisi 6(1):22-27

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/107932 (Erişim Tarihi: 03.03.2022)

4. Akküçük S., Bulak H., Berk V. ve Oral S. (2011).  Memede malign melanom metastazıUlusal Cerrahi Dergisi 27(1): 53-54

https://www.turkjsurg.com/full-text-pdf/913/tur (Erişim Tarihi: 03.03.2022)